Korte orgelhistorie

In 1866 kreeg de Koepelkerk voor het eerst de beschikking over een orgel. De ingebruikname vond plaats op 1 juli van dat jaar.

‘Met warmen dank roemt de Gemeente dit kostbare geschenk van den edelen gever, al vermeldt ze, op zijn uitdrukkelijk verlangen, hier zijn naam niet,’ zo valt te lezen in een kort bericht in Stemmen voor Waarheid en Vrede (jrg. 3, 1866/2, p. 637). De identiteit van deze ‘edelen gever’ is tot op heden onbekend gebleven, evenals de herkomst en de maker van het orgel.

Het oorspronkelijke instrument werd geplaatst op een galerij tussen de twee pilasters aan de oostzijde van de kerk, boven de hoofdingang. Bij een herinrichting van het kerkinterieur werd in 1937 het aanwezige pijpwerk hergebruikt in een nieuw, mechanisch eenklaviers orgel, gebouwd door de firma J. de Koff & Zn. te Utrecht. Dit nieuwe orgel kreeg een plek boven de kansel.

Uit de kerkenraadsnotulen van 29 oktober 1936 blijkt het voornemen: ‘De bedoeling is dat van het oude orgel de oude pijpen gebruikt worden en dat verder alles nieuw wordt.’ En verder: ‘Omdat het tegenwoordige orgel te zwak is, moet het uitgebreid worden met drie nieuwe registers.’

De Koff bouwde uiteindelijk een eenvoudig mechanisch instrument waarin, naast hergebruikt pijpwerk, ook andere oudere onderdelen zoals bakstukken, klavieren, registertrekkers en een windlade werden verwerkt. Het geheel werd opgesteld achter een zinken pijpenfront, met een aan de bovenzijde open achterkas.

In 1969 voerde M.K. Koppejan (Ederveen) herstelwerkzaamheden uit. Enkele jaren later, in 1977, verving hij het zinken front door een front afkomstig uit Oud-Loosdrecht, waar het eerder door Spiering was geplaatst. Dit frontpijpwerk werd aangesloten als Prestant 8′; voor de tonen C–F werden zes nieuwe binnenpijpen vervaardigd. In 1980 werd het pedaal verder verzelfstandigd: naast de bestaande Subbas 16′ werd een Bas Prestant 8′ geplaatst, vervaardigd uit zink, vermoedelijk afkomstig van het oude De Koff-front. De discant van de Bourdon 16′ werd vervangen door een Sexquialter 2 sterk discant. In de jaren daarna vonden verschillende herstelwerkzaamheden plaats. Het historische hart van het orgel bleef daarbij steeds behouden.

In november 2021 werd het binnenwerk van het De Koff-orgel gedemonteerd en overgebracht naar Mense Ruiter Orgelmakers voor verder onderzoek, restauratie en hergebruik in het nieuwe orgel. Het Spiering-front bleef tot september 2023 staan. Het werd verkocht aan de parochie van Bouillé-Loretz, ten zuiden van de Loirevallei bij het stadje Saumur in Frankrijk. De historische kerk aldaar werd in 2016 getroffen door een verwoestende brand en is inmiddels gerestaureerd. In 2024 kreeg het front daar een nieuwe bestemming, als front voor een tweedehands, frontloos orgel van de Zwitserse orgelmaker Späth.